In het Christendom heeft de kruis een belangrijke rol. Het symbool van het Christendom is het kruis. Het kruis symboliseert verschillende betekenissen. Een van de belangrijkste daarvan is de verlossing. Door Christus zijn wij verlost van onze zonden. In de Armeense kerk zie je dat Christus niet op het kruis staat afgebeeld. Dit komt omdat Christus de dood heeft overwonnen, doordat Hij is opgestaan uit de dood. Hij is degene die de macht heeft over de dood.

Wanneer wij het kruis voor ons nemen, zien wij een verticale en horizontale lijn. De verticale lijn staat voor de relatie tussen God en de mensheid. De horizontale lijn staat voor de relatie die wij mensen onderling hebben. Dit is geïnspireerd uit Mattheüs 22:-37-40. “Hij antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’”

Wanneer wij een kruisteken maken, nemen wij de duim, wijs- en middelvinger bij elkaar, wat de Heilige Drie-eenheid symboliseert. Ook nemen wij de ringvinger en pink in onze palm. Dit staat voor Christus, die volmaakt God en volmaakt mens is. Zo begin je bij je hoofd met de Vader, wat staat voor de wijze gedachten. Vervolgens naar de buik met de Zoon, wat staat voor het lichaam van Christus. Daaropvolgend naar je linker en rechter schouder waarna je ‘Heilige Geest’ zegt. Dit staat voor de liefde en kracht van God. Als laatste sluit je af op je hart met ‘amen’. Dit symboliseert dat wij onder God zijn gebod staan.

De letter է (È) zie je bijna in elke Armeens Orthodoxe kerk. Hij staat meestal bovenaan de khoran (altaar) of bij de deur van de kerk, maar waarom is het zo belangrijk?   

է (È) staat voor de naam van God. In de Bijbel staat dat God’s naam IK BEN is (Exodus 3). In het Armeens verwijzen wij naar God door te zeggen, Na È (Նա է) = Hij is. God zegt het niet in het verleden tijd of toekomstige tijd, maar in de tegenwoordige tijd. Dit heeft een reden. God is voor altijd hetzelfde. Hij is en gaat niet veranderen. Hij was, is en zal altijd de Schepper zijn en Hij is het begin van alles. Daarom is de letter Է (È) de naam van God.   

De letter Է (È) is de zevende letter van het Armeense alfabet. Dit is opzettelijk gedaan, omdat 7 het getal is van de superioriteit. Het is niet voor niets het getal 7. God is overal. Op aarde, in de lucht en in het heelal (3). Ook in de vier hoeken van de aarde, het oosten, westen, noorden en zuiden (4). 3 + 4 = 7, dus overal.    

En denk er eens zo over na: Jezus heeft ons altijd bevolen om te leven in het nu (Matteüs 6:34). Hij zegt: ‘Maak je dus geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen last.’ In andere woorden, leef in het nu, dus niet in het verleden of de toekomst. Het nu is toegekend vanuit God, dit is het moment waarin je zou moeten leven.   

Voortaan als iemand vraagt waarom de letter Է (È) in elke Armeens Orthodoxe kerk te zien is, kan je dit beantwoorden door te zeggen: ‘Het is de Naam van God, God die overal is, onze Schepper die naar ons toe is gekomen om ons te redden.

Als je de kerk binnenloopt, ruik je het meteen, de wierook (խունք, khoenk). Deze wierook komt uit het wierookvat (բուրվառ, poerwar). Wat voor betekenis hebben deze twee dingen?

Het wierookvat is een voorwerp die in elke Armeens Apostolische kerk wordt gebruikt. Het wierookvat heeft veel symbolische betekenissen. Als er goed gekeken wordt naar een wierookvat, is te zien dat het bestaat uit twee kommen, die open en dicht kunnen. De bovenste kom wordt vastgehouden door één ketting die door het midden naar boven gaat, wat staat voor één God. De onderste kom wordt vastgehouden door drie kettingen dat om de middelste ketting lopen, wat staat voor de Heilige Drie-eenheid, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. 

Aan elk van de vier kettingen zitten drie bellen. Dit maakt dus twaalf bellen. Deze bellen hebben twee symbolen. Het eerste symbool staat voor de twaalf apostelen van onze Heer Jezus Christus. Er is altijd één bel die geen geluid geeft. Deze bel refereert naar Judas, die Jezus afleverde aan de Romeinen. De tweede symboliek staat voor alle volken op de wereld, drie bellen voor de volken in het noorden, drie voor in het westen, drie voor in het zuiden en drie voor in het oosten. De elf bellen die geluid geven, staan symbool voor de mensen die in de Heer geloven. De bel die geen geluid geeft, staat voor de mensen die dat niet doen. 

De wierook, die uit het wierookvat komt, staat symbool voor het omhoog stijgen van onze gebeden naar God in de hemel. Zoals gezegd wordt in Psalmen 141:2: ‘Laat mijn gebed mogen stijgen als wierook omhoog tot Uw aanschijn’.

Iedereen heeft het wel eens gezien in de kerk, de kshots (flabellum). Wat is dit eigenlijk en waarom gebruiken wij dit in de kerk?

Op de kshots zie je een Serafim afgebeeld. Er zijn verschillende soorten engelen en één daarvan is de Serafim. De Serafim heeft 6 vleugels, twee om het gezicht en twee om de voeten te bedekken, en twee om mee te vliegen.

Het geluid wat van de kshots komt staat  symbool voor het geluid van de vleugels van de Serafims.

Tegenwoordig gebruiken we ze om ritme  toe te voegen aan de liederen en om iets toe  te voegen aan de Heilige Liturgie waardoor het feestelijker wordt.

Ze worden ook gebruikt bij belangrijke momenten tijdens de dienst en representeren hier het geluid van de vleugels van de engelen op het altaar (khoran). Bijvoorbeeld bij het lied Surp, Surp, Surp (Heilig, Heilig, Heilig). De reden dat ze hier worden gebruikt is omdat dit gebaseerd is op de Bijbeltekst Jesaja 6:3. ‘Zij riepen elkaar toe: “Heilig, Heilig, Heilig is de Heer van de hemelse machten. Heel de aarde is vervuld van zijn majesteit.

Wartawar (Ailagerboetyoen/Baydzaragerboetyoen) is één van de 5 grote feestdagen van de Armeens Orthodoxe kerk. Deze feestdag  vieren wij door water op elkaar te gooien. Wat is de betekenis van deze daad en wat is het symbool hiervan?

Met Wartawar vieren we de transfiguratie van de Heer. In Mattheüs 17 lezen wij dat de Heer met 3 discipelen naar een berg gaat en dat Hij daar transformeert. Hij laat zijn Goddelijkheid zien aan zijn  apostelen. 

Waarom het water? Vroeger toen de Armeniërs nog heidenen waren vierden zij een heidens feest en het ritueel was dat ze elkaar nat maakten. Toen de Armenen christelijk werden, werden deze rituelen geadopteerd en werden ze voor een christelijke feestdag gebruikt. Zodoende kreeg het feest een christelijke betekenis.

Het is een gelegenheid om te denken aan de reiniging van onszelf. Wanneer wij schoon zijn, zijn wij getransformeerd. Jezus wilt dat wij veranderen en een zuiver leven leiden. Wanneer wij Jezus volgen en doen wat Hij zegt, zullen wij verandering zien in ons leven. Door   Jezus hebben wij de gelegenheid om opnieuw te beginnen. 

Het nat maken is voor ons een herinnering aan onze doop, want dat is de eerste keer dat we schoon worden van onze zonden en verleden en een nieuw leven starten. De tweede herinnering is dat we altijd getransformeerd moeten worden in Christus. Elke zondag worden wij opnieuw geboren te worden door de Heilige Liturgie. Op Wartawar krijgen wij de gelegenheid om ons te realiseren dat wij moeten veranderen en op Jezus moeten lijken.

Heb je jezelf wel eens afgevraagd waarom er een gordijn voor het altaar (khoran) staat en waarom hij op bepaalde momenten tijdens de dienst open en dicht gaat? Of waarom hij dicht is tijdens de grote periode van het vasten (medz bak) en wat dit allemaal voor ons betekent? Al deze vragen zullen na het lezen van dit stukje worden beantwoord. 

Tijdens de dienst gaat het gordijn 3 keer open en dicht. De eerste keer staat het symbool voor de scheiding tussen God en mens door de zonde. De tweede keer staat het symbool voor de komst van God naar de aarde als onze Heer Jezus Christus. De derde en laatste keer staat het symbool voor het opstijgen van Jezus Christus naar de hemel.

Tijdens de vastenperiode van 40 dagen is het altaar niet te zien en krijgen we bijvoorbeeld ook geen Communie. Dit heeft een reden. Het altaar symboliseert het koninkrijk en de glorie van God. Wij kunnen dit niet mee beleven, omdat er een gordijn tussen hangt. Dit gordijn symboliseert onze zonden. Het herinnert ons aan de zonden die ons weerhouden van God. 

Tijdens het vasten herinneren wij ons onze zonden, zoals hebzucht, lust, woede of ons ego. Deze 40 dagen is een periode voor ons om op onszelf en onze zonden te reflecteren en te beseffen wat wij beter kunnen doen tegenover God en zodat wij een betere relatie met God zullen krijgen.

Wanneer je naar de kerk gaat steek je meestal een kaars aan. Waarom doen we dit eigenlijk? Wat voor betekenis heeft dit?

De reden waarom wij kaarsen branden in de kerk is omdat het een symbool is van licht. Zoals je weet gebruikt onze kerk veel symbolen. Een reden hiervoor is omdat wij ze nodig hebben om grotere onderwerpen te begrijpen. We begrijpen de symboliek van ‘licht’ waardoor wij beter zullen begrijpen wat Jezus bijvoorbeeld bedoelde met ‘Ik ben het licht van de wereld’.

​

De kaars staat ook symbool voor de aanwezigheid van God in ons en dat Hij de duisternis laat verdwijnen uit ons leven.

Een symbool zorgt er bijvoorbeeld voor dat wij deze grote onderwerpen (bijv. licht)  in termen kunnen brengen, zodat deze onderwerpen beter kunnen worden begrepen. Wij moeten ons realiseren dat wij God niet kunnen omschrijven. Hij is groter dan ons verstand. Maar wanneer we symbolen gebruiken kunnen we de betekenis van bijvoorbeeld het licht beter begrijpen en waarderen.

Elke kaars die wij branden verwijdert een stukje van het donker in de wereld. Nadat wij de kaars hebben aangestoken, bidden wij tot God en vragen wij om Zijn licht in ons leven. Wanneer wij in Christus (het Licht) leven zal het donker in ons verdwijnen en zullen wij de persoon worden die God wil dat wij zijn.  Het branden van een kaars heeft een mooie en diepe betekenis. Het herinnert ons bijvoorbeeld wie het Licht in ons leven is en dat dat Licht (Jezus) hoort te stralen in ons.

In de kerk tijdens de Heilige Liturgie zie je mensen, die een taak hebben in de kerk, anders gekleed zijn. Bijvoorbeeld, de diakenen, koorleden en in het bijzonder de priester. In deze editie gaan we het hebben over de priester. Waarom is hij zo gekleed? 

De priester heeft vele kledingstukken aan. Elk stuk heeft een betekenis. Voordat de priester de kledingstukken aandoet, zegt hij een gebed. Een stuk van dat gebed is: ‘O Jezus Christus onze Heer, gekleed met licht als met een kledingstuk, U verscheen op aarde. Maak mij ook waardig dat ik mij van alle goddeloosheid, wat vuil kleding is, mag ontkleden, dat ik met uw licht kan worden versierd.’ Wanneer de priester elk stuk één voor één aandoet, zegt hij een speciaal gebed. Hij vraagt God hier voor geloof, kracht, rechtvaardigheid, schoonheid van het hart en redding om Hem te  dienen. 

In de Bijbel staat hoe een priester zich dient te kleden. In Exodus 28 is te lezen wat God hierover zegt. Zo staat er bijvoorbeeld in vers 4 het volgende: ‘Ze moeten de volgende kledingstukken maken: een borsttas, een priesterschort, een bovenkleed, een stevig geweven tuniek, een tulband en een gordel. Voor zowel Aaron als zijn zonen moet heilige kleding worden gemaakt, omdat ze mij als priester moeten dienen. ’

Omdat priesters speciale dienaren zijn van God, moeten zij Heilige kleding dragen. Het is niet iets wat het volk zelf heeft besloten, maar  een opdracht van God zelf. 

In deze paragraaf kun je  meer lezen over de verschillende kledingstukken. 

De kroon (saghawart, nr.1) symboliseert de royaliteit van de  priester naar onze Koning, Jezus Christus. 

De kraag (wagas, nr. 2) staat symbool voor gehoorzaamheid en  verbondenheid van de priester naar Christus.

De tuniek (shabiek, nr. 3) is een lange witte gewaad dat tot aan de enkels komt. De witte kleur staat symbool voor  schoonheid van het hart van de priester. 

De mantel (shoerchar, nr. 4) symboliseert  de glorie van het nieuwe spirituele leven en een schild tegen het kwade.

De stola (poroerar, nr. 5) symboliseert rechtvaardigheid van de priester. 

De riem (kodi, nr. 6) symboliseert de kracht  van geloof en het priesterlijke gezag.

De manchetten (pazban, nr. 7)  symboliseren de kracht en morele schoonheid.  Ook symboliseren ze het harde werk. 

Het doek (tashginag, nr. 8) symboliseert de spirituele  schoonheid.

En ten slotte de slippers (hoghatap, nr. 9) die symbool  staan voor het vertrappen van het kwade. 

In de kerk zie je dat vrouwen hun hoofd bedekken met een hoofddoek. Het is een traditie die je al 2000 jaar ziet in de Armeens Apostolische kerk. Wat is de rede hiervoor en waarom is dit belangrijk?

Al in het oude testament zien we dat het belangrijk is voor vrouwen om hun hoofd te bedekken. Ook in het nieuwe testament lezen we dat dit belangrijk is. In de brief aan de Korintiërs  (1 Korintiërs 11) schrijft de apostel Paulus dat het voor vrouwen belangrijk is om hun hoofd te bedekken en lezen we ook de redenen hiervoor.

Een reden waarom, is omdat het eervol is voor een vrouw om haar hoofd te bedekken tijdens het aanbidden. Ook is het zo dat het een opdracht van God zelf is.

Een andere reden is ook dat als je je hoofd bedekt je niet afgeleid wordt wanneer je aan het bidden bent. Je kunt je volledig focussen op de dienst en tijd doorbrengen met de Heer.

Ook zien we dat de heilige moeder Maria haar hoofd bedekte. Moeder Maria is voor ons een belangrijk persoon en een Heilige. Wij nemen haar ook op deze manier als voorbeeld.

De traditie om het hoofd te bedekken bij vrouwen is altijd zo geweest in de kerk. Dit is niet iets wat mensen zelf hebben bedacht, maar wij zien dit in de Bijbel zelf.

De Khachkar (Խաչքար, letterlijk: kruissteen) is een Armeense gedenkteken. De eerste Khachkar werd in de 9e eeuw opgericht in Armenië. Het is gegraveerd en gedecoreerd met vlechtwerk, rozetten en motieven zoals bladeren, granaatappels en druiven. Centraal op de Khachkar staat een kruis. Het kruis is voor ons Armeniërs een erg belangrijk symbool. Onze Heer Jezus liet aan het kruis zijn onvoorwaardelijke liefde voor mensen zien. Het kruis is voor ons een symbool van redding, hoop en liefde.

Als je de kerk binnenloopt zie je bovenaan de kerkdeur een lam staan. Waar staat dit voor? Waarom is het lam belangrijk voor de kerk?

Het lam is één van de belangrijkste symbolen in de kerk. In de Bijbel zien we op verschillende plekken staan dat Jezus het lam van God is. In Johannes 1:29 staat bijvoorbeeld: ‘De volgende dag zag hij Jezus naar zich toe komen, en hij zei: ‘Daar is het lam van God, dat de zonde van de wereld wegneemt’.’

In de tijd van het oude testament zien we dat zondes alleen vergeven konden worden door het offeren van een dier. Het doel van offeren is het goed maken van de relatie tussen God en de mens. De offers van dieren waren betekenisloos geworden, omdat mensen slecht bleven leven. Zij waren overtuigd dat als zij slecht bleven leven en hiervoor bleven offeren, dat hun relatie wel goed bleef met God.

Hierdoor kwam Jezus Christus naar de aarde. Hij leert ons dat het anders is. Hij is het ultieme offer, het lam van God, Hij stierf voor onze zonden. Daarom is het niet meer nodig om te offeren, het grootste offer is gedaan.

De reden waarom je een lam afgebeeld ziet staan in de kerken is dus om ons zo eraan te blijven herinneren dat Jezus het lam van God is en dat we alleen door Hem van onze zonden verlost kunnen worden, om zo de relatie tussen mens en God goed te maken.

In de maand februari begint het grote vasten (medz bakh) voor het Paasfeest (12 feb. – 31 maa.). In deze periode simboliseert iederen zondag een bepaalde levensweg. Voorbeelden hiervan zijn: ons geboorte, het zondigen, spijt hebben, berouwen en het tot inkeer komen. Omdat de zondagen verdeeld zijn over twee maanden worden de eerste drie zondagen van februari zijn in deze editie besproken. De overige zondagen  worden besproken in de maart editie.

Poon Paregentan (11 feb.): Het woord Paregentan betekent ‘het goede leven’. Op deze dag denken we terug aan het paradijs, waar Adam en Eva gelukkig leefden. Zij leefden samen met God en waren onschuldig. Deze dag staat in het teken van genot. Tijdens het vasten denken we aan hoe wij dit zijn kwijtgeraakt en laat het ook laat het ons zien hoe we terug kunnen keren naar het paradijs.

De verdrijving (18 feb.): Wanneer Adam en Eva van de verboden vrucht aten, werden zij verdreven uit de tuin van Eden. De mens zondigde tegenover God, waardoor zij pijn ervaarden. Het zondigen van mensen leidt tot eenzaamheid. De band die Adam en Eva hadden in de tuin van Eden, hadden zij niet meer toen zij zondigden.

De verloren zoon (25 feb.): Wanneer de zoon spijt heeft van wat hij gedaan had, keerde hij terug naar zijn vader met een gevoel van schaamte en schuld. Zijn vader nam hem in zijn armen en vierde een groot feest, omdat zijn zoon was teruggekeerd. De vastenperiode is een tijd van berouw. Wanneer wij onze fouten inzien en biechten voor onze Heer, zal God ons zegenen en ons in zijn armen nemen.

In de Armeense kerk zal je op verschillende plekken de Arevakhach zien staan.

​

De Arevakhach (Արևախաչ, letterlijk: zonnen kruis) is het Armeense symbool voor oneindigheid. Het is een hele oude symboliek onder de Armeniërs, al sinds de 5e eeuw. Niet alleen op kerken, maar ook op Armeense gebouwen zie je de Arevakhach staan. Ook zijn ze soms te zien op een Khachkar. 

Op 23 april 2015 werden de 1,5 miljoen slachtoffers van de Armeense genocide heilig verklaard.  Deze  slachtoffers hebben bewust het martelaarschap betreden voor het geloof en het volk.

De Armeense kerk voert de heiligverklaring uit in een zeer diepgaande en bewuste wijze. Onze kerk is voorzichtig geweest in de heiligverklaring. Overigens moet hij/zij een zeer uitzonderlijk figuur binnen onze kerk zijn geweest om door onze kerk heilig te worden verklaard. De heiligen die volgen uit onze kerk zijn mensen waarvan wij weten wat voor grote daden zij hebben gevoerd voor het geloof in Christus.

 Als u gehoond wordt omdat u de naam van Christus draagt, prijs u dan gelukkig, want dat betekent dat de Geest van God in al zijn luister op u rust. (1 Petrus 4: 14)

Tijdens de ceremonie van de heiligverklaring zijn er een aantal symbolische betekenissen. Een aantal worden in deze editie besproken.

Bij de ceremonie worden 14 verschillende Heilige relikwieën gebruikt. Deze hebben uiteraard mysterieuze betekenissen. Ook zijn er een aantal die ook een symbolische betekenis hebben.  Een voorbeeld hiervan is de rechterhand van de Heilige Krikor Lusavorich. Dit staat symbool voor de hoogste geestelijke autoriteit van de Armeense kerk, de Opperste Patriarch en Catholicos van alle Armeniërs.

Het schilderij waar de heiligen op afgebeeld zijn, symboliseren de mannen, vrouwen en kinderen die voor hun geloof en etniciteit stierven. Hoewel het schilderij een geheel vertegenwoordigt, is te zien dat ze allemaal geïndividualiseerd zijn.

De kerk heiligt iemand niet, maar verklaart iemand heilig. Zij erkent de heiligheid van de heiligen. Zo vervult zij Haar hoogste missie, namelijk Haar volk leiden naar de zaligheid en redding.

Daarna openden ze hun kistjes met kostbaarheden en boden het kind geschenken aan: goud en wierook en mirre.’ (Mattheüs 2:11). Wanneer Jezus Christus geboren werd, werden er geschenken aan Hem gegeven. Er zijn een aantal symbolische betekenissen voor deze geschenken.

Het goud staat voor het Koninklijke gezag van Jezus. Het laat zien dat Hij diegene is die alle eer verdient. Goud is immers een geschenk dat aan koningen werd gegeven. In de Bijbel lezen wij ook dat Christus de Koning der koningen is.

Ook werd er wierrook geschonken. In het oude testament lezen we dat wierrook ook werd gebruikt in de tempel tijdens het aanbidden, prijzen en danken van God. Ook in onze kerk gebruiken wij tijdens de Heilige Liturgie wierrook, dit staat symbool voor onze gebeden. Bij het schenken van de wierook werd aangeduid dat Christus onze hoge priester is. Hij is de bemiddelaar tussen God en de mensen. Christus, degene die Zijn hele leven perfect en zondeloos geleefd heeft.

Mirre werd vroeger gebruikt als zalf voor de overledenen. Het werd op de lijken gesmeerd wanneer ze begraven zouden worden. Het schenken van de mirre was een symbool voor het lijden en de dood van Christus.

Deze geschenken hebben dus een diepere betekenis die over Jezus zelf gaan en hebben ook een boodschap voor ons, de Redder van de wereld is geboren.

Tijdens Pinksteren (20 mei)  vieren wij de komst van de Heilige Geest die neerdaalde op de apostelen in de apostelzaal. 

Er zijn een aantal diepgaande symbolen voor de Heilige Geest die beschreven staan in de Bijbel. Een aantal worden hieronder uitgelegd. 

•    Een duif is een van de bekendste symbolen die wordt gebruikt voor de Heilige Geest. Wanneer Jezus gedoopt werd, werd de Heilige Geest beschreven als een duif. ‘En dat de Heilige Geest op Hem neerdaalde in lichamelijke gedaante als een duif. En er kwam een stem uit de hemel die zei: U bent Mijn geliefde Zoon, in U heb Ik Mijn welbehagen!’ (Lucas 3:22). Een duif staat bekend om zijn puurheid en dat het geen kwaad doet.

•    De Heilige Geest wordt eveneens genoemd als de zegel in de harten van christenen. ‘13 In Hem bent ook u, nadat u het Woord van de waarheid, namelijk het Evangelie van uw zaligheid, gehoord hebt; in Hem bent u ook, toen u tot geloof kwam, verzegeld met de Heilige Geest van de belofte, 14 Die het onderpand is van onze erfenis, tot de verlossing die ons ten deel viel, tot lof van Zijn heerlijkheid.’ (Efeziërs 1:13-14)

•    Olie wordt ook gebruikt als symbool voor de Heilige Geest. In Handelingen 10:38 zien wij hiervan een voorbeeld: ‘Hoe God Jezus van Nazareth gezalfd heeft met de Heilige Geest en met kracht en hoe Hij het land doorgegaan is, terwijl Hij goeddeed en allen die door de duivel overweldigd waren, genas, want God was met Hem.’. In onze kerk wordt Heilige Meron gebruikt. Dit is ook een oliesoort dat een link heeft met de Heilige Geest.  Het wordt gemaakt aan de hand van 40 verschillende soorten planten en kruiden. Meer informatie over de Heilige Meron is te vinden op www.khorhurd.nl/vormsel 

•    Vuur is een wonderbaarlijk beeld van de werken van de Heilige geest: Het brengt God zijn aanwezigheid, Zijn puurheid en Zijn passie. In Handelingen 2:3-4 zien we bijvoorbeeld dat de Heilige Geest verscheen als tongen van vuur aan de apostelen. 

Van de vele symbolen kunnen wij veel leren. Het helpt ons de Heilige Geest te begrijpen,  Zijn aanwezigheid te beseffen en om Hem beter te leren kennen.

Zie, Ik geef u de macht om op slangen en schorpioenen te trappen en de macht over alle kracht van de vijand; en niets zal u schade toebrengen.   – Lucas 10:17

Tijdens de Heilige Liturgie (badarak) heeft de priester slippers aan. Binnenin deze slippers staan twee afbeeldingen. Aan de ene kant staat een slang en aan de andere kant een schorpioen. Dit heeft een diepe betekenis in onze kerk.

Toen Jezus op weg was naar Jeruzalem en Hij Zijn leerlingen uitzond om Zijn komst aan te kondigen, had Hij hen de bevoegdheid gegeven om slangen en schorpioenen te vertrappen. Deze bevoegdheid hebben de priesters van de kerken wanneer zij de Badarak gaan uitvoeren.

De slangen en schorpioenen staan symbool voor de duivel en zijn demonen. In Genesis wordt beschreven dat er een slang kwam naar Eva om haar om te praten om de verboden vrucht te eten (Genesis 3). De slang is een symbool voor de duivel.

Dus Jezus heeft de bevoegdheid gegeven om de duivel en de schorpioenen te vermorzelen. Als Jezus deze macht geeft, dan heeft Hij deze macht ook. Deze macht is zelfs uitgevoerd door Hem. Voor de uitleg voor dit moeten wij helemaal naar het begin van de Bijbel, Genesis.

In Genesis 3:14-15 staat het volgende: ‘Toen zei de HEERE God tegen de slang: (…) Dat zal u de kop vermorzelen, en u zult Het de hiel vermorzelen.’ Dit stukje gaat over onze Heer Jezus Christus. Hij is voor ons op het Kruis gestorven, de slang heeft de hiel vermorzeld. De duivel dacht dat hij de strijd had gewonnen door de Zoon van God te doden. Maar drie dagen later stond onze Heer op en vermorzelde Hij de kop van de slang door voor onze zonden te sterven en een poort te openen voor de mensheid om uiteindelijk weer terug te keren naar de plek waar we behoren, het Koninkrijk van God. Jezus Christus is gestorven voor onze zonden en is na drie dagen opgestaan. Hierdoor heeft Hij de dood overwonnen.

Terugkomend op de slipper van de priester. Elke keer wanneer hij in strijd gaat tegen het kwade, door de Badarak uit te voeren, stapt hij op de slang en de schorpioen door zijn slippers aan te doen. Dit refereert dus terug naar wat Jezus Christus zei in Lucas 10:17 en God zei in Genesis 13:14-15). 

Op 8 juli vieren wij één van de vijf belangrijkste feestdagen binnen de Armeense kerk, namelijk de transfiguratie van onze Heer Jezus Christus, Baydazaragerbutyun (Markus 9: 2-13, Mattheüs 17:1-8, Lucas 9:28-36). Wanneer Jezus drie van zijn discipelen meenam op de berg transfigureerde Hij voor hun ogen. Zijn kleding werd wit als het licht en zijn gezicht straalde als de zon. Er verschenen bij Jezus twee mannen die met Hem spraken, namelijk Mozes en Elia.

Deze feestdag heeft vele betekenissen waarvan wij, als christenen, kunnen leren. Ook is er een diepgaande symbolieke betekenis van de verschijning van Mozes en Elia die bij Jezus stonden.

Mozes staat symbool voor de Wet en allen die zijn gestorven. Elia staat symbool voor de profeten en allen die levend zijn in Christus (Elia heeft namelijk de dood niet ervaren). De aanwezigheid van hen laat zien dat de Wet en profeten, de levenden en doden allen getuigen dat Jezus de Messias is en de vervulling is van het Oude Testament.  

 ‘U bent de vervulling van de wetten en de profeten, Christus God onze Redder. U heeft al het verlossende wil van de Vader vervuld. Vervul ons nu ook met Uw Heilige Geest ’. Dit is het stuk waar de priester elke zondag mee afsluit tijdens de Heilige Liturgie. Ook hier zien wij de verwijzing naar Christus die alles heeft volbracht en dat Hij de reden is van wat er geschreven staat in de geschriften.

Dit jaar vieren wij op 12 augustus de tenhemelopneming van de Heilige moeder Gods. De Armeense Apostolische kerk heeft een mooie traditie op deze feestdag, namelijk het zegenen van druiven (Ghaghoghorhdnek). Er zijn een aantal symbolische betekenissen verbonden hieraan.

​

Op de muren van onze christelijke architectuur zijn vaak gravures van druiven en granaatappels gekenmerkt. Dit is als symbool voor de ontelbare leden van één kerk en één volk. Dit symbool vergelijkt de kerk en het volk met elkaar, waarmee ze ons aantonen en oproepen dat de kerk het geheel is van de gelovigen die opzoek zijn naar goddelijke eerlijkheid en betrouwbaarheid. Zij zien de toekomst van hun land in goddelijke waarde en licht.

In de Evangelie van Johannes zien wij ook een symbolische betekenis van druiven (Johannes 15:1-8). Deze Bijbelstuk wordt altijd voorgelezen tijdens deze heilige feestdag.

​

In Johannes 15:1-2 lezen wij ‘Ik ben de ware Wijnstok en Mijn Vader is de Wijngaardenier. Elke rank die in Mij geen vrucht draagt, neemt Hij weg; en elke rank die vrucht draagt, reinigt Hij, opdat zij meer vrucht draagt.’.

De ranken symboliseren ons. Wij moeten namelijk verbonden zijn aan de wijnstok, wat Jezus symboliseert. Alleen dan kunnen we rijpe vruchten (druiven) leveren. De vruchten staan voor de goede daden en het geloof in God. Zodra de ranken de wijnstok verlaten kunnen ze geen vruchten leveren. 

Zodoende leert de kerk ons de mooie en diepgaande symbolische betekenissen van het zegenen van de druiven tijdens deze heilige feestdag.

Het Heilige Kruis, waarop onze Heer Jezus Christus is gekruisigd,  is voor ons christenen het meest goddelijke en heilige symbool. Christus stierf op het Kruis voor onze zonden en voor de redding van de wereld. In het Oude Testament zijn er vele diepgaande symbolen voor het Heilige Kruis.

In Genesis 6-9 lezen wij het verhaal over Noach en de Ark.  God vertelde aan Noach dat hij een boot moest bouwen en door middel van die boot zouden ze veilig en beschermd blijven terwijl de wereld werd verwoest door de vloed. De ark is een symbool voor het Heilige Kruis. Door het Heilige Kruis zijn wij gered van de zonden. Het is voor ons een brug naar het eeuwige leven met God en door het bloed van Christus worden wij één met Hem.

De boom des levens is ook een symbool van Het Heilige Kruis. In de tuin van Eden aten Adam en Eva van de vruchten van deze boom om in leven te blijven (Genesis).  Door de zonde van Adam en Eva is de mensheid geboren buiten het Paradijs en konden zij niet meer eten van de boom des levens.

Deze boom is een symbool van het Heilige Kruis. De vruchten van het Kruis is Christus zelf. Wij nemen door middel van de Heilige Communie (Haghortutyun) het lichaam en bloed van Christus. Hierdoor kan de mensheid weer terugkomen in het Paradijs, dus in het koninkrijk van God.

Omdat het Heilige Kruis het nieuwe boom des levens is, zie je altijd dat het Armeense kruis is versierd en omringd met verschillende vruchten.

Het symbool ‘Triquetra’ wordt veel gebruikt in het Christendom. Het symbool staat voor de Heilige Drie-Eenheid (de Vader, de Zoon en de Heilige Geest). Ook wordt het symbool wel de knoop van de Drie-Eenheid genoemd.

In het Latijns betekend Triquetra ‘driehoekig’. De Triquetra is een driedelig symbool wat is samengesteld met drie vergrendelde stukken. De driehoek toont de drie personen aan van God wat oneindig aan elkaar verbonden is zonder begin en einde. Christenen hebben een cirkel aan het symbool toegevoegd om het eeuwige leven te benadrukken en om de eenheid van de lussen te accentueren.

Het symbool Triquetra is een goed symbool om de Heilige Drie-Eenheid beter te kunnen begrijpen. God is oneindig en Hij is zelf het begin en het einde. ‘Ik ben de Alfa, en de Omega, het Begin en het Einde, de Eerste en de Laatste.’ (Openbaring 22:13).

In afbeeldingen waarop onze Heer Christus is afgebeeld, zien wij vaak verschillende soorten symbolen en letters die bepaalde kenmerken uitbeelden van Jezus. Een van deze symbolen zijn de letters  Ὁ ὢN. Dit zijn de drie Griekse letters die vaak samen op afbeeldingen aanwezig zijn van Christus. 

De gunstige vertaling voor deze letters is ‘Hij die Is’. Deze woorden was bovendien het antwoord op Mozes wanneer hij op de heilige berg Sinaï was en naar de naam van God vroeg. ‘En God zei tegen Mozes: IK BEN DIE IK BEN.’ (Exodus 3:14).

Jezus betitelde zich ook met deze woorden. In de Evangelie van Johannes zien we een voorbeeld hiervan: ‘Jezus zei tegen hen: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Vóór Abraham geboren was, ben Ik.’(Johannes 8:58). Na deze woorden wilden de Joden Hem stenigen voor godslastering, omdat ze begrepen dat Hij zichzelf verklaarde als de eeuwige God.

Ook zien wij de letters ‘A’ en ‘Ω’ regelmatig op de afbeeldingen van Christus. Deze letters zijn de eerste (Alfa) en de laatste (Omega) letters van het Griekse alfabet. In de Bijbel zien wij dat deze letters worden gebruikt als titel voor God. ‘Ik ben de Alfa en de Omega, het Begin en het Einde, zegt de Heere, Die is en Die was en Die komt, de Almachtige.’ (Openbaringen 1:8).

Onder de Joodse rabbi’s was het gebruikelijk om de eerste en de laatste letter van het alfabet te gebruiken om het geheel van iets aan te duiden. Jezus, als het begin en einde van alles, is een verwijzing naar niemand anders dan de ware God. Deze verklaring van eeuwigheid is alleen op God van toepassing. 

De letters Ὁ ὢN en de letters ‘A’ en ‘Ω’ op de afbeeldingen van Christus geven ons dus wederom de mogelijkheid om te begrijpen wie onze Heer Jezus is.

In de kerk wordt er op nieuwjaarsdag granaatappels gezegend. Waarom worden granaatappels gezegend op nieuwjaarsdag? Waar staan granaatappels symbool voor? 

In het christendom staan granaatappels symbool voor de kerk. De zaadjes van de granaatappel zitten dichtbij elkaar en houden elkaar vast door de schors. De schors staat symbool voor de kerk en de zaadjes de leden van de kerk. Zoals de schors de zaadjes dichtbij elkaar houdt, zo is het de taak van de kerk om de leden van de kerk ook dichtbij elkaar te brengen en te houden. Dit doet de kerk in de liefde van Christus.  

Wanneer de granaatappel wordt geopend, is te zien dat de granaatappel verdeeld is in verschillende delen. De granaatappel is een geheel  verdeeld in verschillende stukken. Zo is de kerk ook; een geheel in diversiteit van mensen.  

De kroon van de granaatappel staat symbool voor de kroon van de Koning der koningen, namelijk Jezus Christus. Ook staat het symbool voor Zijn macht over de wereld. De rode kleur van de granaatappel staat symbool voor de Bloed die Christus heeft vergoten voor onze zonden op het kruis.  

De granaatappel groeien in doornen totdat ze rijp zijn, dan vallen ze van de boom. Sint Gregori van Narek vergeleek dit met de mensen die leven op deze wereld. Zij maken moeilijkheden en tegenslagen mee voor de liefde van God, maar zolang zij dit volhouden, zullen zij na hun dood vrijkomen van deze narigheid en voor eeuwig leven in Christus, onze God.